როგორ დაიბადა რაგბი 
ხშირად მოისმენთ ლეგენდას ვებ ელისის შესახებ, რომელმაც დაუდო სათავე თანამედროვე რაგბის. მას ძეგლიც უდგას წარწერით – “კაცი რომელმაც წესები დაარღვია”
ის სწორედ იქ თამაშობდა სადაც რაგბი დაიბადა, ქალაქ რაგბის – კოლეჯში. თუმცა დანარჩენი სხვა კი უბრალოდ ლამაზი ლეგენდაა.
რაგბი, როგორც თამაში, ჩამოყალიბდა და განვითარდა ინგლისში მე-19 საუკუნის დასაწყისში -კერძო პრესტიჟული სასწავლებლებში: Winchester, Charterhouse, Rugby, Eaton… რომლებშიც სწავლობდნენ მაღალი საზოგადოების წარმომადგენელთა, აგრეთვე, ქალაქის ბურჟუაზიისა და სოფლის მდიდარი მეურნეების შვილები.
მე-19 საუკუნის დასაწყისში ასეთ საჯარო სკოლებში მხოლოდ ფიზკულტურის მოსაწყენი გაკვეთილები ტარდებოდა მოსწავლეების ფიზიკური შესაძლებლობების ასამაღლებლად, რასაც იმ დროისთვის ‘გიმნასტიკას’ უწოდებდნენ. სწორედ ამიტომ მოსწავლეები მალულად თავს იქცევდნენ ძალიან პოპულარული კოლექტიური, კონტაქტური და უხეში ბურთის თამაშით – Soule (“სოული”).
სოული სათავეს იღებს ანტიკური საბერძნეთიდან. ამ თამაშს ბერძნები და სპარტელები იყენებდნენ მეომრების გასაწრთობად. ბერძნები მას უწოდებდნენ Phenind-ს, სპარტელები კი – Episcyre-ს.
ბერძნების და სპარტელების სამხედრო წარმატებამ და წვრთნის მეთოდებმა დააინტერესა რომაელებიც, რომლებმაც მიბაძვით გადაიღეს ეს თამაში და აქტიურად იყენებდნენ სამხედროების გასაწვრთნელად. თამაშს კი სახელად უწოდეს Haspartum.
მოგვიანებით იგივე თამაში ბრიტანელი სამხედროების საწვრთნელ პროგრამაშიც გვხვდება.
სოულის წესები: ამ უძველეს თამაშს არავითარი წესი, აკრძალვა, დროის ან მოთამაშეთა რაოდენობის ლიმიტი არ გააჩნია, გარდა ერთისა – ბურთი უნდა დამიწდეს მოწინააღმდეგის ჩათვლის ზონაში. ( ჩვენებურად ლელოში )
ნებადართულია: დარტყმა შიშველი ხელით; კოლექტიური ჩხუბი; დაჯახება, თავის დარტყმა; შებოჭვა და ბურთის წართმევა. ბურთი იწონის 5 კგ-ს და შეკერილია ღორის ტყავისგან.
1828 წელს ქალაქ რაგბის კოლეჯის დირექტორად დაინიშნა თომას არნოლდი (1795-1842). ის თეოლოგი და პროტესტანტული ეკლესიის წევრი გახლდათ. მან მალევე აღმოაჩინა, რომ კოლეჯში მოსწავლეების მდგომარეობა სავალალო იყო: სწავლის დაბალი აკადემიური დონე, გაცდენები, ალკოჰოლი, ჩხუბი, აზარტული თამაშები, ძველების მიერ ახლების ჩაგვრა, სოციალურ კლასებს შორის დაპირისპირება ჩვეულებრივი მოვლენა იყო.
თომას არნოლდმა მიზნად დაისახა ვითარების გამოსწორება, მას სურდა ერთის მხრივ მოსწავლეთა სურვილები აეხდინა, მეორეს მხრივ გაეუმჯობესებინა მათი მდგომაროება.
ამისათვის მან უარი თქვა მოსაწყენ და უინტერესო ფიზკულტურის (გიმნასტიკის) სწავლებასა და სოულის აკრძალვაზე. მან გადაწყვიტა, მოსწავლეებისთვის დაერთო თამაშის ნება, მაგრამ შეცვალა წესები: დააწესა დროის ლიმიტი. დაამატა არბიტრი, მწვრთნელი და ორგანიზატორები.
თომას არნოლდმა განავითარა და დააკანონა ამ უძველესი თამაშის ახალი ვარიანტი და უწოდა Rugby Football (“რაგბის კოლეჯის ფუტბოლი”), რადგან მიხვდა, რომ მოსწავლეებს იტაცებდა ამ თამაშის სწორედ უხეში და აგრესიული მხარე. თომასმა შემოიღო ახალი წესი, რომლის თანახმად, სასტვენიდან სასტვენამდე მოთამაშეებს უფლება აქვთ, უხეშობისა და აგრესიის გამოვლენის (დაჯახება, დარტყმა ან სულაც ჩხუბი); სამაგიეროდ, ისინი იძულებულები არიან დაიცვან წესები თამაშის სხვა დანარჩენ დროს. დროის მცირე პერიოდში თომასმა წესები გააუმჯობესა. ჩხუბისა და მუშტიკრივის ელემენტები შეამცირა.
თომას არნოლდმა გარდა რაგბის წინამორბედი სპორტის შექმნისა, ასევე გამოიგონა სპორტის სწავლების ახალი მეთოდი: Self-Governement, ანუ საკუთარი თავის მართვა. ეს არის ადამიანების დემოკრატიული მართვის ფორმა; ჯგუფი, გუნდი, კოლექტივი იმართება არა ერთი ლიდერის, არამედ მისი წევრების მიერ, რაც ბადებს უდიდეს მოტივაციას. ერთი სიტყვით, მან დააარსა სპორტული დემოკრატიული კლუბი, ასოციაცია, რომელსაც მართავდნენ მოსწავლეები. იმავე თომას არნოლდს ეკუთვნის რაგბის სამყაროში ყველაზე დიდი დაუწერელი კანონი – Fair Play, რაც ნიშნავს პატივისცემას თამაშის, მოწინააღმდეგის, თანაგუნდელის, არბიტრისა და მაყურებლის მიმართ.
რაგბიმ და სპორტული ასოციაციის მართვის ახალმა მეთოდმა უდიდესი წარმატება მოიპოვა მოსწავლეებში და იქცა მათი ცხოვრების წესად. ამით მან გადაჭრა ყველა ზემოთ მოყვანილი პრობლემა, რადგან მოსწავლეები მთლიანად ჩაითრია ამ თამაშმა, ხოლო ვისაც თამაში არ შეეძლო ან არ უნდოდა, სპორტული ასოციაციის სხვა საქმეებით დაკავდნენ.
Rugby Public School-ის წარმატებამ გამოიწვია ის, რომ თომას არნოლდის მეთოდით დაინტერესდა ბრიტანეთის იმდროინდელი მთავრობა. გადაწყდა, მთელი იმპერიის სასწავლებლებში დაენერგათ ეს მეთოდი, რათა ჩამოეყალიბებინათ ინიციატივით სავსე, გამბედავი, მამაცი თაობა, ფიზიკურად და მორალურად ძლიერი ადამიანები, რომლებიც აკონტროლებენ საკუთარ სხეულს, გონებასა და სულს, რომლებსაც გამბედაობაც აქვთ, მაგრამ იცავენ წესებსა და კანონებს.
1845 წელს Rugby Public School-ის ყოფილმა მოსწავლეებმა, ახლა უკვე სტუდენტებმა, შეადგინეს, დაწერეს და გამოაქვეყნეს პირველი ოფიციალური Rugby Football-ის წესების წიგნი.
1863 წელს ოქსფორდისა და კემბრიჯის სტუდენტებმა დააარსეს პირველი ფედერაცია სხვა კლუბებთან შეუთანხმებლად და უწოდეს Football Association. სიტყვა Rugby ამოიღეს, რათა აპოლოგია არ გაეკეთებინათ Rugby-ის კოლეჯისთვის.
ამ პერიოდისათვის თომას არნოლდის მიერ ჩამოყალიბებულ თამაშში იწყება ორი მიმდინარეობის გამოკვეთა. ბრიტანელთა ნაწილი უპირატესობას ანიჭებს მსუბუქი ბურთით და ფეხით თამაშს. სადაც დაჯახება და ხელით თამაში მინიმალურად არის, მეორე ნაწილი კი უფრო კლასიკური რაგბის მსგავსს თამაშს ირჩევს.
მოგვიანებით, განხეთქილების გამო Rugby Football-ის მიმდევრები იყოფიან: პირველთ სურთ მხოლოდ ფეხით თამაში, ანუ ეგრეთ წოდებული Dribling Football (ფეხბურთი), სხვებს კი სურთ შეინარჩუნონ თამაშის პირველყოფილი სახე (რაგბი) და რადგან ფეხბურთელები გაცილებით უფრო მეტნი აღმოჩნდნენ, მორაგბეები გამოეყვნენ Football Association-ს და 1871 წელს დააარსეს Rugby Footabll Union-ი, ანუ რაგბის პირველი ფედერაცია.
ასე რომ თომას არნოლდის დამსახურება თანამედროვე სამყაროში უდიდესია, მან ბირტანეთში განავითარა სპორტის ახალი სახეობა, რომელმაც დღევანდელ რაგბის და ფეხბურთს დაუდო საფუძველი.
- სტატის მომზადებისას გამოყენებულია სიმონ მაისურაძის ნაშრომი, რომელიც ლიონის უნივერსიტეტში წარმოებული გამოკვლევების საფუძველზე დაიწერა.
